โปรตีนจากพืช (Plant-based protein)

คือ แหล่งโปรตีนทางเลือกที่สำคัญรองจากเนื้อสัตว์ และปัจจุบันกำลังเป็นเทรนที่มาแรงสำหรับสายเฮลท์ตี้ หรือกลุ่มวีแกน ที่ไม่กินเนื้อสัตว์ 
การทานโปรตีนให้ได้ประโยชน์ต้องคำนึงถึงปริมาณ และคุณภาพของโปรตีน ยิ่งในยุคสมัยนี้ทุกคนทราบกันดีว่าสารอาหารที่สำคัญกับร่างกาย คือ โปรตีน แต่โปรตีนนั้นก็มีหลากหลายรูปแบบ และผู้บริโภคก็มีหลากหลายทางเลือกเช่นกัน ทำให้ Plant-Based นั้นเป็นที่นิยมขึ้นมาในหมู่ผู้บริโภค ที่ตอบโจทย์สำหรับกลุ่มคนที่รักการออกกำลังกาย คนที่ต้องการที่จะควบคุมน้ำหนัก ชาววีแกน มังสวิรัติ กินเจ และยังเหมาะกับผู้สูงอายุ เนื่องจากเป็นโปรตีนจากพืชที่มีการดูดซึมที่ดี ถือเป็นโอกาสทางธุรกิจที่น่าให้ความสนใจเป็นอย่างมากสำหรับผู้ปประกอบการ

ประเภทและแหล่งที่มาของโปรตีนพืช (Plant Protein)

1. โปรตีนจากถั่ว (Legume Protein) 

ตัวอย่าง: ถั่วเหลือง ถั่วลูกไก่ ถั่วเลนทิล
จุดเด่น:
• มีกรดอะมิโนไลซีนสูง ช่วยเสริมสร้างเนื้อเยื่อ
• มีไฟเบอร์ละลายน้ำช่วยลดคอเลสเตอรอล LDL
• มีสารไอโซฟลาโวนในถั่วเหลืองช่วยปรับสมดุลฮอร์โมน
ข้อจำกัด:
• ขาดเมทไทโอนีน ต้องเสริมจากธัญพืช
• อาจทำให้ท้องอืดจาก oligosaccharides
กลไกออกฤทธิ์:
• ไฟโตเอสโตรเจนในถั่วเหลืองจับกับรีเซพเตอร์เอสโตรเจน ลดอาการวัยทอง
• ไฟเบอร์จับกับกรดน้ำดี ลดการดูดซึมคอเลสเตอรอล

ปริมาณ Plant Protein จากถั่วที่ใส่ในอาหารเสริม
ปริมาณโปรตีนจากถั่วที่เหมาะสมในอาหารเสริมอยู่ที่ 20–30 กรัมต่อ serving  โดยปริมาณที่แนะนำต่อวันสำหรับผู้ใหญ่ทั่วไปคือ 0.8–1.0 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม และสำหรับนักกีฬาหรือผู้สร้างกล้ามเนื้ออาจเพิ่มเป็น 1.5–2 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน

เหมาะกับใคร
• ผู้ที่แพ้นมวัว/แลคโตส: โปรตีนจากถั่วเหมาะกับผู้ที่มีภาวะแพ้นมวัวหรือไม่สามารถย่อยแลคโตสได้
• ผู้สูงอายุ: โปรตีนจากถั่วย่อยง่าย ดูดซึมได้ดี ช่วยชะลอการสูญเสียมวลกล้ามเนื้อ
• ผู้ที่ควบคุมน้ำหนัก/ลดไขมัน: โปรตีนจากถั่วมีไขมันต่ำ ไร้คอเลสเตอรอล และให้พลังงานต่ำ เหมาะสำหรับผู้ควบคุมน้ำหนัก
• นักกีฬา/ผู้สร้างกล้ามเนื้อ: โปรตีนจากถั่วช่วยเสริมสร้างและซ่อมแซมกล้ามเนื้อ โดยให้กรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วนเมื่อผสมกับโปรตีนจากแหล่งอื่น
• ผู้ที่รับประทานมังสวิรัติ/วีแกน: เป็นแหล่งโปรตีนหลักที่ปราศจากส่วนผสมจากสัตว์
• ผู้ป่วยโรคหัวใจ เบาหวาน หรือไขมันในเลือดสูง: โปรตีนจากถั่วช่วยลดคอเลสเตอรอลและควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

ผลิตโปรตีนพืชจากถั่ว
• โปรตีนเชค/โปรตีนผง: สะดวกสำหรับผู้ที่ต้องการเสริมโปรตีนหลังออกกำลังกายหรือเป็นมื้อทดแทน
• เครื่องดื่มโปรตีนสูง: เช่น นมโปรตีนจากถั่วลันเตา เครื่องดื่มโปรตีนจากถั่วเขียว เหมาะกับผู้ที่ไม่ดื่มนมวัว
• บาร์โปรตีน/ขนมขบเคี้ยว: เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการโปรตีนเสริมระหว่างวัน
• อาหารเสริมสำหรับผู้สูงอายุ: ผสมโปรตีนจากถั่วในสูตรเฉพาะสำหรับเสริมกล้ามเนื้อและภูมิคุ้มกัน
• อาหารเสริมสำหรับควบคุมน้ำหนัก: ใช้โปรตีนจากถั่วเป็นส่วนประกอบหลักในสูตร low calorie, low fat

ตัวอย่างอาหารเสริมโปรตีนจากถั่ว

Nutrilite all plant protein สูตรนี้เขาใช้โปรตีนพืชถึง 3 ชนิดด้วยกัน มีโปรตีนจากถั่วก็คือ โปรตีนถั่วเหลือง โปรตีนของถั่วลันเตา และโปรตีนข้าวสาลี ซึ่งข้อดีของการที่เขาใส่โปรตีนพืชหลายชนิดมารวมกันก็คือ ทำให้ได้กรดอะมิโนที่จำเป็นครบ 9 ชนิด นอกจากนี้ในสูตรยังมีตัวกรดอะมิโน CYSTEINE และ TYROSINE ที่ใส่มาเสริม เป็นตัวที่สำคัญต่อร่างกาย รวมๆแล้วได้กรดอะมิโน 11 ตัวเลย

Biovitt Soy Protein Isolate เป็นสูตรSoy Protein Isolate ทางแบรนด์มีการเลือกใช้ถั่วเหลือง Organic 100% อีกทั้งยังเป็นสูตร Fat 0% จึงมีส่วนช่วยลดการสะสมของไขมัน จุดเด่นของผลิตภัณฑ์นี้คือทางแบรนด์ได้ใช้เทคโนโลยีการผลิตเฉพาะทำให้ Soy Protein มีสัมผัสที่ไม่เหนียวข้น ชงง่าย ละลายน้ำเร็ว ที่สำคัญยังมี BCAA ช่วยเสริมสร้างกล้ามเนื้อและเร่งการเผาผลาญในร่างกาย

2. โปรตีนจากธัญพืช (Cereal Protein)

ตัวอย่าง: ข้าวสาลี ข้าวโพด ข้าวบาร์เลย์
จุดเด่น:
• อุดมด้วยเมทไทโอนีน ช่วยกระบวนการดีท็อกซ์ตับ
• ให้พลังงานจากคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน
ข้อจำกัด:
• ขาดไลซีน ต้องเสริมจากถั่ว
• มีกลูเตนเสี่ยงต่อการแพ้ในผู้ที่มีความไว
กลไกออกฤทธิ์:
• มีเบต้ากลูแคนในข้าวบาร์เลย์กระตุ้น macrophage เพิ่มภูมิคุ้มกัน
• มีไฟเบอร์ไม่ละลายน้ำช่วยเพิ่มมวลอุจจาระ

ปริมาณ Plant Protein จากธัญพืชที่ใส่ในอาหารเสริม
ปริมาณที่นิยมในอาหารเสริม: โปรตีนจากธัญพืช เช่น ข้าวโอ๊ต ข้าวกล้อง ข้าวสาลี ข้าวโพด หรือข้าวไรย์ มักถูกสกัดและใช้ในอาหารเสริมในรูปแบบโปรตีนผง โดยปริมาณที่แนะนำต่อหนึ่งหน่วยบริโภค (serving) อยู่ที่ 10–25 กรัม ต่อ serving ขึ้นอยู่กับสูตรผลิตภัณฑ์และกลุ่มเป้าหมาย

เหมาะกับใคร
• ผู้ที่แพ้/ไม่ย่อยแลคโตสหรือโปรตีนจากสัตว์: โปรตีนจากธัญพืชไม่มีแลคโตสและไม่มีโปรตีนจากสัตว์ จึงเหมาะกับผู้ที่มีภาวะแพ้หรือไม่ย่อยแลคโตส
• ผู้ที่รับประทานมังสวิรัติ/วีแกน: เป็นแหล่งโปรตีนที่เหมาะสมสำหรับผู้ที่หลีกเลี่ยงอาหารจากสัตว์
• ผู้สูงอายุ: ย่อยง่าย ไขมันต่ำ เหมาะสำหรับเสริมสร้างและรักษามวลกล้ามเนื้อ
• นักกีฬา/ผู้ออกกำลังกาย: ใช้เสริมสร้างกล้ามเนื้อและฟื้นฟูร่างกายหลังออกกำลังกาย
• ผู้ที่ควบคุมน้ำหนัก: โปรตีนจากธัญพืชมีไขมันต่ำและไฟเบอร์สูง ช่วยให้อิ่มนาน
• ผู้ที่ต้องการลดความเสี่ยงโรคเรื้อรัง: การบริโภคธัญพืชเต็มเมล็ด (whole grain) ช่วยลดความเสี่ยงโรคหัวใจ เบาหวานชนิดที่ 2 และมะเร็งบางชนิด 

ผลิตโปรตีนพืชจากธัญพืช
• โปรตีนเชค/โปรตีนผง: สำหรับชงดื่มหลังออกกำลังกายหรือทดแทนมื้ออาหาร
• บาร์โปรตีน/ขนมขบเคี้ยว: สำหรับผู้ที่ต้องการโปรตีนเสริมระหว่างวัน
• อาหารเสริมสำหรับผู้สูงอายุหรือผู้ป่วย: สูตรที่เน้นโปรตีนย่อยง่ายและมีไฟเบอร์สูง
• อาหารเสริมควบคุมน้ำหนัก: ใช้โปรตีนจากธัญพืชเป็นส่วนผสมหลักในสูตร low calorie, high fiber
• ผลิตภัณฑ์ทดแทนเนื้อสัตว์และนม: เช่น นมธัญพืช หรือ meat analogue (ผลิตภัณฑ์เนื้อเทียม)

ข้อจำกัด: โปรตีนจากธัญพืชเดี่ยวๆ มักมีกรดอะมิโนไลซีนต่ำ ควรผสมกับโปรตีนจากถั่วเพื่อให้ได้กรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วน
ข้อดี: โปรตีนจากธัญพืชมีไฟเบอร์สูง ไขมันต่ำ ไม่มีคอเลสเตอรอล และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
ข้อควรระวัง: สำหรับผู้ที่แพ้กลูเตน ควรเลือกธัญพืชที่ปราศจากกลูเตน เช่น ข้าวโพด ข้าวโอ๊ตไร้กลูเตน หรือข้าวกล้อง

ตัวอย่างอาหารเสริมโปรตีนจากธัญพืช

Plantae Complete Plant Protein เป็นโปรตีนจากพืช ธัญพืชที่สกัดมา 5 ชนิด ได้แก่ ถั่วลันเตา, ถั่วเหลือง, เมล็ดฟักทอง, เมล็ดทานตะวัน และข้าวออร์แกนิก ให้โปรตีนสูง ช่วยให้ร่างกายอิ่มท้องได้นาน พร้อมด้วย Plus BCAA กรดอะมิโนที่ร่างกายไม่สามารถสร้างเองได้ มีส่วนช่วยในการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ มี Vitamin B1, Vitamin B2 และธาตุเหล็ก ช่วยเร่งกระบวนการเผาผลาญของร่างกาย

Beyonde Protein D Plus + สูตรโปรตีนจากพืช และธัญพืชหลากหลายชนิด อย่าง อัลมอนด์ ถั่วเหลือง ถั่วลันเตา เมล็ดทานตะวัน ข้าวกล้อง และข้าวโอ๊ต ใส่กรดอะมิโน BCAAs มาครบอย่าง Leucine, Isoelucine, Valine ซึ่งเป็นกรดอะมิโนสำคัญในการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ และกรดอะมิโนไม่จำเป็นครบมาถึง 20 ชนิด นอกจากนี้ยังใส่วิตามินและเเร่ธาตุสำคัญๆมาหลายตัว อย่าง วิตามิน D3 100% RDI   เข้ามาช่วยเสริมสร้างเซลล์กล้ามเนื้อ

3. โปรตีนจากเมล็ดพืช (Seed/Nut Protein)

ตัวอย่าง: อัลมอนด์ เมล็ดฟักทอง งา
จุดเด่น:
• มีกรดไขมันไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยวลดการอักเสบ
• อุดมด้วยแมกนีเซียมและสังกะสีเสริมการทำงานเอนไซม์
ข้อจำกัด:
• ให้พลังงานสูงจากไขมัน (180-200 kcal/30กรัม)
• เสี่ยงต่อการแพ้ในกลุ่ม sensitive
กลไกออกฤทธิ์:
• วิตามินอีในอัลมอนด์ทำหน้าที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระปกป้องเยื่อเซลล์
• สังกะสีในเมล็ดฟักทองช่วยกระตุ้นการทำงานของ T-cell

ปริมาณ Plant Protein จากเมล็ดพืชที่ใส่ในอาหารเสริม
ปริมาณมาตรฐานที่ใช้ในอาหารเสริมโปรตีนจากเมล็ดพืช เช่น โปรตีนจากเมล็ดฟักทอง เมล็ดกัญชง เมล็ดทานตะวัน หรือเมล็ดเจีย มักอยู่ที่ 18–25 กรัมต่อหนึ่งหน่วยบริโภค (serving) ซึ่งเป็นปริมาณที่พบได้ในผลิตภัณฑ์โปรตีนผงและบาร์โปรตีนส่วนใหญ่

เหมาะกับใคร
• ผู้แพ้โปรตีนจากนมวัว/ถั่วเหลือง/ถั่วเปลือกแข็ง: โปรตีนจากเมล็ดพืช เช่น เมล็ดฟักทอง เมล็ดกัญชง และเมล็ดทานตะวัน เป็นทาง• เลือกที่ปลอดภัยสำหรับผู้ที่แพ้โปรตีนจากนมวัว ถั่วเหลือง หรือถั่วเปลือกแข็ง
• ผู้ที่รับประทานมังสวิรัติ/วีแกน: เป็นแหล่งโปรตีนที่ปราศจากส่วนผสมจากสัตว์
• ผู้ที่ต้องการเสริมสร้างกล้ามเนื้อหรือออกกำลังกาย: โปรตีนจากเมล็ดพืช (โดยเฉพาะ hemp และ pumpkin seed) มีกรดอะมิโนจำเป็นหลายชนิด ช่วยซ่อมแซมและเสริมสร้างกล้ามเนื้อ
• ผู้ที่ต้องการดูแลสุขภาพหัวใจและลำไส้: เมล็ดพืชให้ไฟเบอร์สูง ไขมันดี (omega-3, omega-6) และแร่ธาตุ เช่น แมกนีเซียม สังกะสี เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการดูแลสุขภาพหัวใจ ระบบขับถ่าย และภูมิคุ้มกัน
• ผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก: ไฟเบอร์สูงจากเมล็ดพืชช่วยให้อิ่มนานและควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

ผลิตโปรตีนพืชจากเมล็ดพืช
• โปรตีนเชค/โปรตีนผง: นิยมใช้หลังออกกำลังกายหรือเป็นมื้อทดแทน เหมาะกับผู้ที่ต้องการเสริมโปรตีนและไฟเบอร์
• บาร์โปรตีน: เป็นขนมขบเคี้ยวโปรตีนสูงสำหรับรับประทานระหว่างวันหรือหลังออกกำลังกาย
• อาหารเสริมสำหรับผู้แพ้ถั่ว/นม: สูตรที่ใช้โปรตีนจากเมล็ดพืชเป็นหลัก เหมาะกับผู้ที่มีประวัติแพ้ถั่วเหลือง นมวัว หรือถั่วเปลือกแข็ง
• อาหารเสริมสำหรับควบคุมน้ำหนัก/สุขภาพลำไส้: เพราะเมล็ดพืชให้ไฟเบอร์สูงและไขมันดี ช่วยให้อิ่มนานและดูแลระบบขับถ่าย
• สูตรผสมโปรตีนหลายแหล่ง: มักผสมเมล็ดพืชกับโปรตีนจากถั่วหรือธัญพืช เพื่อให้ได้กรดอะมิโนครบถ้วนและเพิ่มคุณค่าทางโภชนาการ

ข้อควรระวัง: โปรตีนจากเมล็ดพืชบางชนิดอาจมีไฟเบอร์สูง หากรับประทานมากเกินไปอาจทำให้ท้องอืดหรือถ่ายเหลวในบางราย
ข้อดี: โปรตีนจากเมล็ดพืช เช่น hemp, pumpkin, sunflower, chia, flax, sesame ให้สารอาหารหลากหลาย ทั้งโปรตีน ไฟเบอร์ กรดไขมันดี และแร่ธาตุสำคัญ
ข้อจำกัด: โปรตีนจากเมล็ดพืชบางชนิดอาจขาดกรดอะมิโนบางตัว เช่น methionine หรือ tryptophan จึงควรรับประทานร่วมกับโปรตีนจากแหล่งอื่นเพื่อสมดุลกรดอะมิโน

ตัวอย่างอาหารเสริมโปรตีนจากเมล็ดพืช

Almond Protein New Life Plus สูตรโปรตีนจากอัลมอนด์ ถั่วเหลือง ถั่วลันเตา ข้าว และเมล็ดฟักทอง มี Fiber จากพืช ช่วยเรื่องขับถ่าย ต้านอนุมูลอิสระ มีกรดอะมิโนจำเป็นครบ 9 ชนิ ดและใส่วิตามินมาหลายตัวเลย

NUTREPREME PRO 19 สูตรโปรตีนจากพืช 5 ชนิด (ถั่วเหลือง ถั่วลันเตา ฟักทอง อัลมอนด์ ข้าวกล้อง) มีVitamin+Mineral 23 ชนิด และใยอาหาร (sunfiber) ที่เหมาะกับคนที่ควบคุมระดับน้ำตาลและดีต่อสุขภาพหัวใจ

4. โปรตีนจากพืชคล้ายธัญพืช (Pseudocereal)

ตัวอย่าง: ควินัว บักวีท
จุดเด่น:
• มีกรดอะมิโนจำเป็นครบ 9 ชนิด
• ดัชนีน้ำตาลต่ำ (GI 53) เหมาะสำหรับผู้เป็นเบาหวาน
ข้อจำกัด:
• มีซาโปนินรสขมต้องล้างน้ำก่อนปรุง
• ออกซาเลตสูงอาจรบกวนการดูดซึมแคลเซียม
กลไกออกฤทธิ์:
• ควอร์ซิทินในบักวีทยับยั้งการหลั่งฮีสตามีนลดอาการแพ้
• ไฟเบอร์ 15% ของน้ำหนักช่วยชะลอการย่อยแป้ง

ปริมาณ Plant Protein จากหญ้าที่ไม่ใช่ธัญพืช (Pseudo-cereal) ที่ใส่ในอาหารเสริม
ปริมาณที่ใช้ในอาหารเสริม: โปรตีนจากกลุ่ม pseudo-cereal เช่น ควินัว (quinoa), บักวีท (buckwheat), อมารันธ์ (amaranth) มักถูกนำมาใช้ในรูปแบบโปรตีนผงหรือโปรตีนเข้มข้น โดยปริมาณมาตรฐานที่ใส่ในอาหารเสริมจะอยู่ที่ 15–25 กรัมต่อหนึ่งหน่วยบริโภค (serving) ขึ้นกับสูตรและวัตถุประสงค์ของผลิตภัณฑ์ ตัวอย่างเช่น ผลิตภัณฑ์โปรตีนผงจากบักวีทหรือควินัว มักแนะนำให้ใช้ 1 serving (ประมาณ 30 กรัม) ชงดื่มหรือผสมอาหาร

เหมาะกับใคร
• ผู้ที่แพ้กลูเตน/ซีลิแอก: โปรตีนจาก pseudo-cereal ทั้งควินัว บักวีท และอมารันธ์ ปราศจากกลูเตนโดยธรรมชาติ เหมาะกับผู้ที่แพ้กลูเตนหรือมีภาวะซีลิแอก
• ผู้ที่รับประทานมังสวิรัติ/วีแกน: เป็นแหล่งโปรตีนที่มีกรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วน (complete protein) โดยเฉพาะควินัวและอมารันธ์ เหมาะกับผู้ที่ไม่บริโภคเนื้อสัตว์
• นักกีฬา/ผู้ออกกำลังกาย: มีกรดอะมิโนจำเป็นสูง ช่วยเสริมสร้างและซ่อมแซมกล้ามเนื้อ
• ผู้ควบคุมน้ำหนัก: โปรตีนและไฟเบอร์สูง ช่วยให้อิ่มนานและควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
• ผู้สูงอายุ/ผู้ต้องการดูแลสุขภาพหัวใจ: มีไขมันต่ำ ไฟเบอร์สูง และสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยลดความเสี่ยงโรคหัวใจและคุมคอเลสเตอรอล
• ผู้ที่ต้องการดูแลสุขภาพลำไส้: ไฟเบอร์สูงและมีพรีไบโอติกส์ ส่งเสริมสุขภาพลำไส้

ผลิตโปรตีนพืชจากพืชที่ไม่ใช่ธัญพืช
• โปรตีนเชค/โปรตีนผง: สำหรับชงดื่มหลังออกกำลังกายหรือเสริมโปรตีนในแต่ละวัน เหมาะกับทุกกลุ่ม โดยเฉพาะผู้ที่ต้องการโปรตีนครบถ้วน
• บาร์โปรตีน/ขนมขบเคี้ยว: เพิ่มคุณค่าทางโภชนาการและโปรตีนในรูปแบบขนมขบเคี้ยวหรือบาร์โปรตีน
• อาหารเสริมสำหรับผู้แพ้กลูเตน: สูตรโปรตีนจาก pseudo-cereal เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการโปรตีนแต่แพ้กลูเตน
• อาหารเสริมสำหรับควบคุมน้ำหนักหรือสุขภาพลำไส้: ด้วยไฟเบอร์สูงและพรีไบโอติกส์ ช่วยให้อิ่มนานและส่งเสริมระบบขับถ่าย
• สูตรอาหารเสริมสำหรับผู้สูงอายุ/เด็ก: เนื่องจากมีกรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วนและย่อยง่าย

ตัวอย่างอาหารเสริมโปรตีนจากพืชที่ไม่ใช่ธัญพืช

The Pronura Plant Based Protein Plus สูตรโปรตีนพืชทที่มี ควินัว ข้าวกล้อง อัลมอนด์ เมล็ดเจีย ถั่วลันเตา มี Probiotics 5 สายพันธุ์ 63 Billion CFU  พร้อม Prebiotics ช่วยเสริมระบบภูมิคุ้มกันและลำไส้  มีวิตามิน C B12 B6 D3 B2 B1 รวมทั้งแร่ธาตุและกรดอะมิโนหลากหลายชนิด และ OMEGA 3 จาก Flaxeed Oil และ Rice Brand Oil ช่วยบำรุงสมองและสายตา

Wellthy Quinoa powder multiplant protein สูตรโปรตีนพืชรวม 7 ชนิด มีควีนัว ให้โปรตีนสูง ไขมันต่ำ  ช่วยให้อิ่มนาน ลดการทานจุกจิก ช่วยในเรื่องการเผาผลาญสลายไขมัน มีวิตามิน 7 ชนิด

5. โปรตีนจากผัก (Vegetable Protein)

ตัวอย่าง: บรอกโคลี ผักโขม
จุดเด่น:
• มีกลูโคซิโนเลตต้านมะเร็ง
• ให้วิตามินซีสูงช่วยการดูดซึมธาตุเหล็ก
ข้อจำกัด:
• ปริมาณโปรตีนต่อหน่วยน้ำหนักต่ำ (2.8กรัม/100กรัม)
• มีออกซาเลตและไฟเตตรบกวนการดูดซึมแร่ธาตุ
กลไกออกฤทธิ์:
• ซัลโฟราเฟนในบรอกโคลีกระตุ้นการผลิต glutathione ดีท็อกซ์สารก่อมะเร็ง
• ลูทีนในผักโขมกรองแสงสีน้ำเงินปกป้องจอประสาทตา

ปริมาณ Plant Protein จากพืชผัก (Vegetable Protein) ที่ใส่ในอาหารเสริม
โปรตีนจากพืชผัก เช่น บรอกโคลี ผักโขม ต้นอ่อนทานตะวัน หน่อไม้ฝรั่ง มีโปรตีนต่อ 100 กรัมค่อนข้างต่ำ (ประมาณ 2–4 กรัม)
ในอาหารเสริมโปรตีนผงหรือสูตรผสม มักใช้โปรตีนจากพืชผักเป็นส่วนเสริม ร่วมกับแหล่งโปรตีนเข้มข้นอื่น เช่น ถั่ว ธัญพืช หรือเมล็ดพืช เพื่อเพิ่มคุณค่าทางโภชนาการและไฟเบอร์
ปริมาณโปรตีนจากพืชผักใน 1 serving ของอาหารเสริมจึงมักอยู่ที่ 1–5 กรัม ต่อ serving (ขึ้นกับสูตร) โดยรวมกับโปรตีนจากแหล่งอื่นให้ได้โปรตีนรวม 10–30 กรัมต่อ serving
หากเป็นโปรตีนผักสกัดเข้มข้น อาจใส่ได้สูงขึ้น แต่โดยทั่วไปจะไม่เกิน 5 กรัมต่อ serving เพราะข้อจำกัดด้านปริมาณโปรตีนในผักสด

เหมาะกับใคร
• ผู้ที่ต้องการเสริมไฟเบอร์ วิตามิน และสารต้านอนุมูลอิสระ: ผักใบเขียวและผักหลากสีให้ไฟเบอร์ วิตามินซี วิตามินเค โฟเลต และสารต้านอนุมูลอิสระสูง
• ผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก: โปรตีนจากผักให้พลังงานต่ำ อิ่มนาน และช่วยลดการดูดซึมไขมัน
• ผู้ที่มีปัญหาระบบขับถ่าย: ไฟเบอร์จากผักช่วยปรับสมดุลลำไส้และระบบขับถ่าย
• ผู้สูงอายุหรือผู้ป่วยพักฟื้น: ย่อยง่าย ไม่หนักไต ไม่มีคอเลสเตอรอล
• ผู้ที่แพ้ถั่ว แพ้แลคโตส หรือทานมังสวิรัติ/วีแกน: ปลอดภัยสำหรับผู้แพ้อาหารกลุ่มถั่วหรือผลิตภัณฑ์นม

ผลิตโปรตีนพืชจากผัก
• โปรตีนเชค/โปรตีนผงสูตรผสม: มักใช้โปรตีนจากผักร่วมกับโปรตีนจากถั่ว ธัญพืช หรือเมล็ดพืช เพื่อเพิ่มไฟเบอร์ วิตามิน และสารต้านอนุมูลอิสระ
• บาร์โปรตีน/ขนมขบเคี้ยวสุขภาพ: เพิ่มคุณค่าทางโภชนาการและช่วยให้อิ่มนาน
• อาหารเสริมสำหรับควบคุมน้ำหนัก/สุขภาพลำไส้: เน้นไฟเบอร์สูงและพลังงานต่ำ
• อาหารเสริมสำหรับผู้สูงอายุหรือผู้มีปัญหาย่อยอาหาร: โปรตีนจากผักย่อยง่าย เหมาะสำหรับสูตรที่เน้นสุขภาพระบบขับถ่ายและลดภาระไต
• สูตรอาหารเสริมสำหรับวีแกน/มังสวิรัติ: ใช้ร่วมกับโปรตีนพืชจากแหล่งอื่นเพื่อเสริมกรดอะมิโนให้ครบถ้วน

ตัวอย่างอาหารเสริมโปรตีนจากผัก

Vega protein and green โปรตีนและผักใบเขียวจากพืช รสวานิลลา เป็นสูตรส่วนผสมโปรตีนที่มีโปรตีนถั่วลันเตาจากอเมริกาเหนือ โปรตีนจากผักใบเขียว ได้แก่ ปวยเล้ง ผักเคล ต้นอ่อนอัลฟัลฟ่า และบล็อคโคลี่ ที่อุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการ

MRM Nutrition veggie protein โปรตีนไอโซเลตจากถั่วลันเตา, โปรตีนข้าวกล้องออร์แกนิกสกัดเข้มข้น ผงเมล็ดแฟลกซ์ ผงเมล็ดทานตะวันออร์แกนิก ผงเมล็ดฟักทองออร์แกนิก สารสกัดจากใบหญ้าหวาน ผงเมล็ดเจีย ผงเมล็ดดาวอินคาออร์แกนิก ผลไม้และ ส่วนผสมผักใบเขียว และกรดอะมิโนจำเป็น โปรตีนเสริมสุขภาพ ที่ได้รับการรับรอง Certified Vegan

กลไกการออกฤทธิ์ของโปรตีนพืช (Plant Protein) ต่อร่างกาย
1. กลไกปกป้องระบบหัวใจและหลอดเลือด
• การควบคุมคอเลสเตอรอล: โปรตีนพืชมีกรดอะมิโนเมทไทโอนีนและไลซีนต่ำ ช่วยยับยั้งการสังเคราะห์ฟอสโฟลิปิดในตับ ลดการผลิตคอเลสเตอรอล LDL
• การปรับสมดุลฮอร์โมน: กรดอะมิโนไม่จำเป็น เช่น อาร์จินีน และไกลซีน กระตุ้นการหลั่งกลูคากอน เพิ่ม cyclic-AMP (cAMP) ซึ่งยับยั้งการสร้างไขมันและคอเลสเตอรอลในตับ
ตัวอย่าง: ถั่วเหลืองและถั่วลูกไก่มีไฟเบอร์ละลายน้ำ ช่วยจับกรดน้ำดี ลดการดูดซึมคอเลสเตอรอล (อ้างอิง)
2. กลไกควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
• ชะลอการย่อยแป้ง: ไฟเบอร์สูงในโปรตีนพืช (เช่น ควินัวและบักวีท) ช่วยลดดัชนีน้ำตาล (GI) และป้องกันการพุ่งสูงของกลูโคสหลังอาหาร
• กระตุ้นการหลั่งอินซูลิน: เพปไทด์จากพืช เช่น ถั่วลันเตา เพิ่มการตอบสนองของอินซูลินผ่านการกระตุ้นเบต้าเซลล์ตับอ่อน
งานวิจัย: การบริโภคโปรตีนถั่วลันเตา 30 กรัม ลดระดับกลูโคสหลังอาหาร 20% เมื่อเทียบกับเวย์โปรตีน (อ้างอิง)
3. กลไกเสริมสร้างกล้ามเนื้อ
• การสังเคราะห์โปรตีนกล้ามเนื้อ: กรดอะมิโนจำเป็น (BCAA) ในโปรตีนพืช เช่น ควินัวและถั่วเหลือง กระตุ้น mTOR pathway เช่นเดียวกับโปรตีนสัตว์ เมื่อบริโภคในปริมาณที่เพียงพอ
• การทำงานร่วมกับการออกกำลังกาย: งานวิจัย Meta-analysis พบว่าโปรตีนพืชร่วมกับการออกกำลังกายเพิ่มมวลกล้ามเนื้อในผู้สูงอายุได้เทียบเท่าเวย์โปรตีน
• ตัวอย่าง: โปรตีนจากถั่วเหลือง (20–30 กรัม/วัน) ช่วยรักษามวลกล้ามเนื้อในผู้สูงอายุ (อ้างอิง)
4. กลไกต้านจุลชีพและต้านอนุมูลอิสระ
• Plant Defensins: โปรตีนกลุ่มนี้จับกับเยื่อหุ้มเซลล์เชื้อรา สร้าง Reactive Oxygen Species (ROS) และก่อให้เกิดความเครียดในผนังเซลล์ pathogens
• สารต้านอนุมูลอิสระ: เพปไทด์จากพืช เช่น Glutathione ในบรอกโคลี กำจัดอนุมูลอิสระผ่านกลไก Catalase และ Superoxide Dismutase (SOD)
• การยับยั้ง ACE: เพปไทด์จากถั่วเหลืองและข้าวโอ๊ต ยับยั้ง Angiotensin-Converting Enzyme (ACE) ลดความดันโลหิต
5. กลไกส่งเสริมสุขภาพลำไส้
• พรีไบโอติกส์: ไฟเบอร์ในโปรตีนพืช (เช่น อินูลินจากกระเทียม) เป็นอาหารให้แบคทีเรียดีในลำไส้ ผลิต Short-Chain Fatty Acids (SCFAs) เช่น บิวทีเรต
• การปรับสมดุลภูมิคุ้มกัน: SCFAs กระตุ้นการผลิต Immunoglobulin A (IgA) ในเยื่อบุลำไส้ เสริมเกราะป้องกันเชื้อโรค
6. กลไกยับยั้งเอนไซม์ย่อยโปรตีน
• โปรตีเอสอินฮิบิเตอร์: เช่น Bowman-Birk Inhibitor ในถั่วเหลือง ยับยั้ง Trypsin และ Chymotrypsin ชะลอการย่อยโปรตีนและลดการดูดซึมสารก่อมะเร็ง
• การประยุกต์: ใช้ในอาหารเสริมเพื่อควบคุมน้ำหนักโดยเพิ่มความอิ่ม (อ้างอิง)

เทคโนโลยีที่นิยมนำมาใช้กับการผลิต Plant Protein

1. การสกัดโปรตีนด้วยด่าง/กรด/เอนไซม์ (Alkaline/Acid/Enzymatic Extraction)
กระบวนการ: ใช้สารละลายด่าง กรด หรือเอนไซม์สกัดโปรตีนจากวัตถุดิบพืช เช่น ถั่วเหลือง ข้าวโพด หรือเมล็ดพืช
จุดเด่น:
- ได้โปรตีนความเข้มข้นสูง (Protein Concentrate)
- ใช้พลังงานต่ำ compared to traditional methods
- เหมาะสำหรับวัตถุดิบที่มีโปรตีนสูง เช่น ถั่วเหลืองและข้าวสาลี
2. การย่อยโปรตีนด้วยเอนไซม์ (Enzymatic Hydrolysis)
กระบวนการ: ใช้เอนไซม์ย่อยโปรตีนให้เป็นเพปไทด์และกรดอะมิโนขนาดเล็ก
จุดเด่น:
- ได้โปรตีนไฮโดรไลเซท (Protein Hydrolysate) ที่ร่างกายดูดซึมได้เร็ว
- เพิ่มฤทธิ์ทางชีวภาพ เช่น ต้านอนุมูลอิสระและปรับสมดุลภูมิคุ้มกัน
- KMUTT พัฒนาระบบกึ่งอัตโนมัติขนาด 250 ลิตร ลดเวลาการผลิตเหลือ 2-3 ชั่วโมง
3. การกรองแบบอัลตราฟิลเตรชัน (Ultrafiltration)
กระบวนการ: ใช้เมมเบรนกรองแยกโปรตีนจากสารปนเปื้อน
จุดเด่น:
- ได้โปรตีนบริสุทธิ์สูง (Protein Isolate)
- รักษาสมบัติการทำงานของโปรตีน เช่น การละลายน้ำและความคงตัว
4. เทคโนโลยีเอกซ์ทรูชั่น (Extrusion)
กระบวนการ: ใช้ความร้อนและแรงดันสูงปรับโครงสร้างโปรตีนพืชให้คล้ายเนื้อสัตว์
จุดเด่น:
- สร้างเนื้อสัมผัสและรสชาติใกล้เคียงเนื้อสัตว์
5. การแยกด้วยแรงเหวี่ยง (Centrifugation)
กระบวนการ: ใช้ดีแคนเตอร์และไฮโดรไซโคลนแยกโปรตีนจากเส้นใยและแป้ง
จุดเด่น:
- ประสิทธิภาพการแยกสูงถึง 95%
- ลดของเสียและเพิ่มผลผลิต
6. การรีไซเคิลวัตถุดิบพลอยได้ (Byproduct Recycling)
กระบวนการ: แยกเส้นใยและแป้งจากกระบวนการสกัดโปรตีนไปใช้ต่อ
จุดเด่น:
- เพิ่มมูลค่าวัตถุดิบ เช่น EverGrain ใช้กากมอลต์จากโรงเบียร์ผลิตโปรตีน
- ลดต้นทุนการผลิตและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
7. การพาสเจอร์ไรส์ (Pasteurization)
กระบวนการ: ใช้ความร้อนควบคุมจุลินทรีย์
จุดเด่น:
- ยืดอายุการเก็บรักษาโดยไม่ทำลายคุณค่าทางโภชนาการ

และเทคโนโลยีใหม่ที่กำลังมาแรง
- Single-Cell Protein: ผลิตโปรตีนจากจุลินทรีย์หรือสาหร่าย
- Lab-Grown Meat: เพาะเลี้ยงเซลล์สัตว์จากสเต็มเซลล์
- AI-Optimized Formulation: ปรับสูตรโปรตีนพืชให้มีกรดอะมิโนสมดุล

ผู้ประกอบการสามารถหาสารสกัด Plant Protein ได้ที่

1. Plant & Bean (ประเทศไทย) – บริษัท นิวทรา รีเจนเนอเรทีฟ โปรตีน จำกัด (NRPT)
• เป็นโรงงานผลิตโปรตีนจากพืช 100% ขนาดใหญ่ที่สุดในอาเซียน
• ใช้เทคโนโลยีจากอังกฤษ ผลิตทั้งแบบ Ready to cook และ Ready to eat
• ให้บริการรับจ้างผลิต (OEM) สำหรับผู้ประกอบการในไทยและต่างประเทศ
• ผ่านการรับรองมาตรฐาน BRC และเน้นการพัฒนาผลิตภัณฑ์โปรตีนจากพืชเพื่อรองรับตลาดสุขภาพและอาหารแห่งอนาคต
2. บริษัท iBio Co., Ltd.
• โรงงานผลิตอาหารเสริมโปรตีนจากพืชแบบครบวงจร (OEM/ODM)
• ผลิตและจำหน่ายสารสกัดโปรตีนพืชทั้งแบบผง เม็ด น้ำ และแบบเพียว
• มีห้องแลปวิจัยและพัฒนาสูตร พร้อมมาตรฐาน GMP, อย., ฮาลาล
• รับผลิตและจำหน่ายวัตถุดิบโปรตีนจากพืชสำหรับธุรกิจอาหารเสริมและอาหารสุขภาพ
3. บริษัท Maydi International
• โรงงานผลิตอาหารเสริมโปรตีนพืช (Plant-Based Protein) แบบครบวงจร (OEM/ODM)
• ให้บริการตั้งแต่การคัดเลือกวัตถุดิบ วิจัยพัฒนาสูตร ผลิต ออกแบบบรรจุภัณฑ์ ไปจนถึงการวางแผนการตลาด
• ผ่านมาตรฐานสากล GHPs, HACCP, ISO 9001:2015 และมีทีมผู้เชี่ยวชาญดูแลทุกขั้นตอน
4. บริษัท ควอลิตี้ พลัส อินเตอร์เทค จำกัด (Quality Plus)
• โรงงานรับผลิตอาหารเสริมโปรตีนจากพืชหลากหลายรูปแบบ เช่น โปรตีนบาร์ คุกกี้โปรตีน บราวนี่โปรตีน
• ให้คำปรึกษาและบริการครบวงจรสำหรับผู้ที่ต้องการสร้างแบรนด์โปรตีนจากพืช
5. บริษัท เอ็นอาร์ อินสแตนท์ โปรดิวซ์ จำกัด (มหาชน) – NRF
• ผู้นำด้านการผลิตและส่งออกอาหารโปรตีนจากพืช
• มีฐานการผลิตในสมุทรสาคร นครปฐม และราชบุรี
• ได้รับการรับรองมาตรฐาน IFS, BRC, GMP, HACCP
6. บริษัท โควิก เคทท์ อินเตอร์เนชั่นแนล (Kovic Kate)
• รับผลิตอาหารเสริมโปรตีนจากพืชในรูปแบบต่าง ๆ
• มีเทคโนโลยีและนวัตกรรมการผลิตที่ทันสมัย

สรุป

โปรตีนพืชมีหลายรูปแบบ แต่ละแบบมีจุดเด่นและประโยชน์ต่างกัน โดยแหล่งที่มีกรดอะมิโนครบถ้วน เช่น ถั่วเหลือง ควินัว เมล็ดเจีย จะเด่นเรื่องการเสริมสร้างกล้ามเนื้อและสุขภาพโดยรวม ส่วนแหล่งอื่น ๆ ควรบริโภคผสมหลากหลายเพื่อให้ได้คุณค่าครบถ้วน โปรตีนพืชยังมีไฟเบอร์สูง ไขมันต่ำ ไม่มีคอเลสเตอรอล และมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดความเสี่ยงโรคเรื้อรังและส่งเสริมสุขภาพในระยะยาว
ดังนั้น การเลือกรูปแบบที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ของการใช้งานและความต้องการส่วนบุคคล เลือกตามกลุ่มเป้าหมาย ดังนั้นผู้ประกอบการควรเลือกให้เหมาะสม โดยต้องควรคำนึงถึงความปลอดภัย มาตรฐานการผลิต และกลุ่มเป้าหมายของกลุ่มลูกค้าเป็นหลัก

ทางทีมกูรูเช็คก็หวังว่าข้อมูลที่ทีมรวบรวมมาในวันนี้ จะเป็นประโยชน์ให้กับคุณๆทุกคนที่ต้องการสร้างแบรนด์และผู้ประกอบการที่ต้องการพัฒนาสินค้าของตัวเอง และใครที่สนใจ Consult สร้างแบรนด์ ก็สามารถ แอด LINE : @gurucheckacademy หรือคลิ๊กที่ลิงค์นี้ได้เลยค่ะ https://line.me/R/ti/p/@gurucheckacademy